Budżet na przyszłość. Jakie inwestycje proponuje Komisja Europejska dla poprawy konkurencyjności?

8 listopada 2024 roku przywódcy państw członkowskich UE przyjęli „Deklarację budapeszteńską w sprawie nowego ładu na rzecz europejskiej konkurencyjności”. Dokument ten podkreśla determinację we wzmocnieniu konkurencyjności gospodarki UE na globalnej arenie. Deklaracja odwołuje się m.in. do raportu "The Future of European Competitiveness" autorstwa Mario Draghiego. Dokument identyfikuje najważniejsze wyzwania stojące przed europejską gospodarką i proponuje działania mające na celu przywrócenie Unii pozycji lidera innowacyjności i wzrostu gospodarczego.

W raporcie The Future of European Competitiveness Komisja szacuje, że do realizacji tych celów potrzebne są dodatkowe inwestycje na poziomie 750–800 miliardów euro rocznie, co odpowiada około 4,4–4,7% unijnego PKB w 2023 roku. Oznacza to zwiększenie udziału inwestycji w PKB z obecnych 22% do około 27%, co odwróciłoby wieloletni trend spadkowy.

Komisja Europejska proponuje powołanie nowego filaru budżetowego – Filaru Konkurencyjności – w ramach kolejnej Wieloletniej Perspektywy Finansowej. Celem tej inicjatywy jest skoncentrowanie środków na priorytetach strategicznych, takich jak rozwój zaawansowanych technologii, wspieranie zielonej gospodarki oraz poprawa infrastruktury energetycznej. Aby przyspieszyć transformację cyfrową, UE planuje większe wsparcie dla sektora badawczo-rozwojowego oraz rozwój infrastruktury 5G i sztucznej inteligencji. Propozycje Komisji wskazują również na konieczność stworzenia specjalnych programów, takich jak InvestEU, które pomogłyby zmobilizować kapitał prywatny do realizacji innowacyjnych projektów.

Jednym z istotnych wyzwań dla realizacji tej strategii jest efektywne przekierowanie oszczędności gospodarstw domowych na inwestycje. Choć Europejczycy zgromadzili w 2022 roku 1390 miliardów EUR w oszczędnościach - o 550 miliardów więcej niż Amerykanie - mają znacznie niższy majątek. Kapitał ten nie jest odpowiednio wykorzystywany, głównie ze względu na niską rentowność i defragmentację europejskich rynków finansowych. UE planuje zmobilizować te środki poprzez reformy Unii Rynków Kapitałowych, co miałoby poprawić efektywność przepływu kapitału i wspierać długoterminowe inwestycje.

Ważnym aspektem proponowanego planu jest wspólne finansowanie inwestycji publicznych i prywatnych. Komisja Europejska zamierza wykorzystać mechanizmy wspólnego bezpiecznego aktywa, opartego na wzorze funduszu NextGenerationEU, co umożliwiłoby finansowanie projektów o charakterze ponadnarodowym, takich jak badania nad sztuczną inteligencją czy rozwój infrastruktury energetycznej. Ustanowienie wspólnego instrumentu finansowego sprzyjałoby również integracji europejskich rynków kapitałowych, co z kolei przyczyniłoby się do obniżenia kosztów finansowania oraz poprawy konkurencyjności UE na arenie międzynarodowej.

Strategia inwestycyjna Komisji Europejskiej jest odpowiedzią na wieloaspektowe wyzwania współczesnego rynku globalnego. Poprzez odpowiednie ukierunkowanie zasobów i efektywną koordynację działań między sektorami publicznym a prywatnym, Unia Europejska ma szansę: przyspieszyć rozwój innowacyjnych technologii, poprawić produktywność i zwiększyć swoją konkurencyjność na skalę międzynarodową.
Realizacja tych planów wymaga jednak zdecydowanych działań oraz ścisłej współpracy między państwami członkowskimi, instytucjami unijnymi i sektorem prywatnym.

Bibliografia:

1. Komisja Europejska (2024) The future of European competitiveness – A competitiveness strategy for Europe. Dostępny w: https://commission.europa.eu/document/download/97e481fd-2dc3-412d-be4c-f152a8232961_en
2. Rada Europejska (2024) Deklaracja budapeszteńska w sprawie nowego ładu na rzecz europejskiej konkurencyjności. Dostępny w: https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2024/11/08/the-budapest-declaration/ (Dostęp: 08.11.2024)