BIP
Luka innowacyjna, definiowana jako różnica w inwestycjach w badania i rozwój (B+R), komercjalizacji nowych technologii oraz wdrażaniu przełomowych rozwiązań, stała się jednym z najpoważniejszych problemów Unii Europejskiej. Europa od lat zmaga się z wyzwaniem utrzymania konkurencyjności technologicznej w obliczu dynamicznego rozwoju Stanów Zjednoczonych i Chin. Główne przyczyny tej luki są złożone i wielowymiarowe.
Niedostateczne inwestycje w B+R
Po pierwsze, poziom inwestycji w B+R w Europie pozostaje niższy niż w USA i Chinach. W 2021 roku europejskie przedsiębiorstwa wydały o około 270 miliardów euro mniej na B+R niż ich amerykańskie odpowiedniki. Sektor prywatny w UE wykazuje mniejszą skłonność do finansowania zaawansowanych badań, co wynika z braku efektywnej współpracy między przemysłem a instytucjami naukowymi oraz fragmentacji finansowania na poziomie krajowym.
Opóźnienia w cyfryzacji
Po drugie, unijna strategia cyfryzacji, choć ambitna, postępuje wolniej niż w krajach konkurencyjnych. Chiny znacznie wcześniej rozpoczęły intensywne inwestycje w technologie 5G, Internet Rzeczy (IoT) ora
z sztuczną inteligencję (AI), co przekłada się na ich przewagę w tych sektorach. Od 2017 roku około 70% podstawowych modeli AI zostało opracowanych w USA, podczas gdy Europa pozostaje w tyle, nie posiadając silnej pozycji w tym obszarze.
Brak wiodących instytucji akademickich
Kolejnym wyzwaniem jest niewystarczająca liczba instytucji akademickich osiągających najwyższe poziomy doskonałości. Wśród 50 najlepszych ośrodków badawczych na świecie (pod względem liczby publikacji w czołowych naukowych czasopismach akademickich) UE reprezentowana jest jedynie przez trzy, podczas gdy USA mają ich 21, a Chiny 15. Ponadto wiedza generowana przez europejskich naukowców jest często niewykorzystywana komercyjnie. Tylko około jedna trzecia patentów zgłaszanych przez europejskie uniwersytety i instytucje badawcze jest komercjalizowana.
Fragmentacja rynku wewnętrznego
Fragmentacja jednolitego rynku UE stanowi dodatkową barierę dla skalowania innowacyjnych przedsiębiorstw. Młode firmy napotykają złożone i kosztowne procedury regulacyjne, które różnią się w poszczególnych krajach członkowskich. W efekcie wiele europejskich start-upów decyduje się na przeniesienie swojej działalności do USA, gdzie rynek jest bardziej jednolity i sprzyja szybkiemu wzrostowi. Między 2008 a 2021 rokiem aż 40 z 147 europejskich "jednorożców" przeniosło swoje siedziby za ocean.
Drogi do zamknięcia luki innowacyjnej
Aby zamknąć lukę innowacyjną, Europa musi podjąć skoordynowane działania na wielu płaszczyznach:
1. Zwiększenie inwestycji w B+R
Niezbędne jest zwiększenie nakładów zarówno ze strony publicznej, jak i prywatnej. Programy takie jak Horyzont Europa mogą odegrać kluczową rolę, ale muszą być bardziej skoncentrowane na przełomowych innowacjach i mniej obciążone biurokracją.
2. Reforma systemu edukacji i nauki
Konieczne jest wzmocnienie instytucji akademickich oraz promowanie współpracy między nauką a przemysłem. Tworzenie silnych klastrów innowacji może przyspieszyć komercjalizację wyników badań.
3. Ujednolicenie rynku wewnętrznego
Eliminacja barier regulacyjnych i harmonizacja przepisów ułatwią przedsiębiorstwom skalowanie działalności na terenie całej UE.
4. Wsparcie dla MŚP
Małe i średnie przedsiębiorstwa powinny mieć lepszy dostęp do finansowania oraz wsparcie w zakresie ochrony własności intelektualnej.
5. Promocja priorytetowych technologii
Europa powinna skoncentrować się na obszarach, w których może osiągnąć przewagę konkurencyjną, takich jak AI, technologie kwantowe czy zielona energia.
Zamknięcie luki innowacyjnej między Europą a jej globalnymi konkurentami wymaga zdecydowanych i skoordynowanych działań. Inwestycje w badania i rozwój, reforma edukacji, stworzenie sprzyjającego ekosystemu dla innowacji oraz integracja nowych technologii w tradycyjnych sektorach przemysłu to najważniejsze kroki, które Unia Europejska musi podjąć, aby zdobyć pozycję lidera technologicznego.
Bibliografia:
- Komisja Europejska (2024) The future of European competitiveness – A competitiveness strategy for Europe. Dostępny w: https://commission.europa.eu/document/download/97e481fd-2dc3-412d-be4c-f152a8232961_en
