BIP
Wraz z powszechnym zastosowaniem algorytmów sztucznej inteligencji (SI) w sferze społecznej, gospodarczej i politycznej pojawia się potrzeba wypracowania spójnych reguł, które zagwarantują etyczne i odpowiedzialne korzystanie z tych technologii. „Unijny Pakt AI” wpisuje się w coraz bardziej ożywioną, globalną dyskusję na temat standardów bezpiecznego wdrażania SI. Obecnie inicjatywę popiera ponad sto przedsiębiorstw reprezentujących różne sektory – od technologii informacyjnych, finansów i medycyny, po branżę transportową oraz kreatywną. Wśród sygnatariuszy znajdują się zarówno światowe koncerny, takie jak OpenAI, Aleph Alpha, Accenture, Amadeus IT Group czy Microsoft, jak i mniejsze firmy działające w państwach członkowskich. Wszystkie deklarują, że osiągnięcie sukcesu komercyjnego nie może odbywać się kosztem dobra użytkowników oraz fundamentalnych praw.
Wspólna wizja etycznej SI
Przystąpienie do „Unijnego Paktu AI” oznacza zobowiązanie do przestrzegania wspólnych wytycznych i standardów promujących tzw. „zaufaną SI” (trustworthy AI). Obejmują one zapewnienie bezpieczeństwa i prywatności użytkowników, transparentność algorytmów, poszanowanie godności człowieka, różnorodność oraz brak dyskryminacji. Sygnatariusze uznają, że wartości te stanowią fundament innowacji, wyznaczając kierunek zarówno dla działań badawczo-rozwojowych, jak i rozwiązań komercyjnych.
Filary Paktu AI
W praktyce „Unijny Pakt AI” opiera się na kilku filarach:
- Odpowiedzialność i transparencja
Sygnatariusze są zobowiązani do ujawniania informacji na temat sposobu przetwarzania danych i podejmowania decyzji przez ich systemy SI. W ten sposób zamierzają zapobiegać powstawaniu „czarnych skrzynek” (black boxes), które budzą szczególne obawy w obszarach takich jak proces rekrutacji pracowników czy ocena wiarygodności kredytowej.
- Etyczne projektowanie
Na wszystkich etapach rozwoju i wdrażania systemów SI firmy muszą uwzględniać konsekwencje etyczne oraz społeczne. Deklarują rozwijanie mechanizmów monitorowania potencjalnych nadużyć oraz szybkiego reagowania na wszelkie naruszenia.
- Poszanowanie praw człowieka
Choć sztuczna inteligencja to jedynie narzędzie, jej działanie niejednokrotnie wpływa na dostęp obywateli do usług publicznych bądź komercyjnych. Aby uniknąć ryzyka dyskryminacji mniejszości czy wykluczenia, sygnatariusze mają obowiązek testować i weryfikować algorytmy pod kątem równego traktowania wszystkich użytkowników.
- Współpraca i wymiana dobrych praktyk
Celem inicjatywy nie jest wyłącznie przyspieszenie tempa i skali wdrożeń SI, ale również podniesienie standardów odpowiedzialności. Sygnatariusze zobowiązują się do dzielenia się wiedzą w zakresie testowania algorytmów, szkolenia kadry z zagadnień etycznych oraz opracowywania procedur reagowania na błędy i zagrożenia.
Znaczenie dla rynku i konsumentów
Powstanie „Unijnego Paktu AI” stanowi odpowiedź na rosnące obawy społeczne wobec dynamicznego rozwoju sztucznej inteligencji. Zarówno konsumenci, jak i organizacje pozarządowe coraz mocniej akcentują konieczność większej kontroli nad algorytmami, które mogą wpływać na codzienne decyzje i życie obywateli. Skupienie licznych podmiotów w jednej inicjatywie stwarza szansę na ustanowienie przejrzystych i powszechnie przyjętych standardów dla całego rynku.
Pakt AI może stanowić impuls do opracowywania rozwiązań, które nie ograniczają innowacji, a jednocześnie uwzględniają wysokie wymagania etyczne oraz zapewniają czytelne reguły postępowania. Jako przykład pozytywnego oddziaływania można wskazać medycynę spersonalizowaną lub energetykę opartą na algorytmach SI, gdzie bezpieczeństwo i etyka stają się czynnikami krytycznymi dla społeczeństwa. Wspólny standard postępowania może skłonić inwestorów i decydentów do większej śmiałości w finansowaniu projektów technologicznych, bo ryzyko reputacyjne czy prawne zostanie ograniczone.
Bibliografia:
- Komisja Europejska (2024) Over a hundred companies sign EU AI pact pledges to drive trustworthy and safe AI development. Dostępny w: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_4864 (Dostęp: 24.10.2024)
- Komisja Europejska (2024) AI Pact. Dostępny w: https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/ai-pact
