BIP
Polska od lat zmaga się z niską pozycją w europejskim rankingu innowacyjności, co potwierdzają wyniki corocznego raportu European Innovation Scoreboard (EIS), publikowanego przez Komisję Europejską. Raport ten ocenia i porównuje innowacyjność państw członkowskich, wykorzystując 32 wskaźniki innowacyjności. W 2024 roku Polska wciąż znajduje się w najsłabszej kategorii "wschodzących innowatorów", zajmując piąte miejsce od końca wśród krajów UE, z wynikiem 65,9% średniej UE. Gorsze wyniki uzyskały tylko Słowacja, Łotwa, Bułgaria i Rumunia. Dla porównania „liderzy innowacyjności” osiągnęli wyniki przekraczające 125% średniej UE, a w tej grupie znajdują się Dania, Szwecja, Finlandia i Holandia.
Niski poziom inwestycji w badania i rozwój (B+R)
Jedną z głównych przyczyn niskiej innowacyjności Polski jest niski poziom inwestycji w badania i rozwój. Polska przeznacza na ten cel mniej niż 1,5% PKB, podczas gdy kraje takie jak Belgia, Szwecja, Niemcy czy Dania inwestują ponad 3% PKB. Niedostateczne inwestycje ograniczają potencjał rozwojowy w kluczowych sektorach gospodarki. Ponadto, niski poziom finansowania B+R prowadzi do mniejszej liczby zgłoszeń patentowych i ograniczonej komercjalizacji wyników badań naukowych. To skutkuje mniejszą konkurencyjnością polskich firm na arenie międzynarodowej.
Problem z zasobami intelektualnymi
Zgłoszenia patentowe są jednym z kluczowych wskaźników innowacyjności. W Polsce liczba zgłoszeń na milion mieszkańców jest znacznie niższa niż w innych krajach UE. Wynika to m.in. z braku świadomości na temat ochrony własności intelektualnej wśród przedsiębiorców oraz niewystarczającego wsparcia prawno-administracyjnego. W raporcie Europejskiego Urzędu Patentowego (EPO) z 2023 roku Polska zajmuje 30. miejsce na świecie, z liczbą 18 patentów na 1 milion mieszkańców, podczas gdy Szwecja ma 495 zgłoszeń na milion mieszkańców, a Dania 445.
Brak doktorantów i akademickiej współpracy międzynarodowej
Jednym z głównych problemów wskazanych w raporcie jest niski odsetek nowych absolwentów studiów doktoranckich. Polski sektor akademicki ma również trudności z przyciąganiem zagranicznych doktorantów, plasując się na przedostatnim miejscu wśród krajów UE. Dodatkowo, sektor ten odnotował znaczny spadek, aż o 41,8 punktu procentowego w porównaniu do 2023 roku.
Atrakcyjność polskiego systemu badawczego jest również niższa niż średnia unijna, wynosząc jedynie 37,5% średniej UE. Mimo pewnych postępów, Polska nadal zajmuje trzecie miejsce od końca w UE pod względem liczby współautorstwa publikacji międzynarodowych, osiągając 44,7% średniej UE.
Niskie nakłady na badania i rozwój oraz ograniczona współpraca nauki z biznesem znacząco zmniejszają zdolności innowacyjne Polski. W 2024 roku polskie MŚP osiągnęły jedynie 43,1% średniej UE w zakresie wprowadzania innowacji produktowych i 47,5% w zakresie innowacji procesów biznesowych. Trudności Polski we współpracy są widoczne również w niskim odsetku innowacyjnych MŚP współpracujących z innymi podmiotami oraz w niewielkiej liczbie wspólnych publikacji powstałych w kooperacji biznesu i nauki, gdzie Polska plasuje się na trzecim miejscu od końca w UE (56,6% średniej UE). Raport European Semester z 2024 roku wskazuje, że firmy w Polsce mają jeden z najniższych udziałów inwestycji w aktywa niematerialne, co w dużej mierze wynika ze słabej współpracy między nauką a biznesem, ograniczającej wykorzystanie wyników badań w gospodarce.
Bibliografia:
- European Commission (2024) European Innovation Scoreboard 2024, Dostępny w: https://ec.europa.eu/assets/rtd/eis/2024/ec_rtd_eis-country-profile-pl.pdf (Dostęp: Lipiec 2024).
- Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (2024) Wzrost aktywności badawczej przedsiębiorstw, dostępny w: https://www.gov.pl/web/ncbr/wzrost-aktywnosci-badawczej-przedsiebiorstw (Dostęp: 24.01.2024).
- Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej (2024) Polska z 10-procentowym wzrostem zgłoszeń patentowych do Europejskiego Urzędu Patentowego, Dostępny w: https://uprp.gov.pl/pl/aktualnosci/informacje/polska-z-10-procentowym-wzrostem-zgloszen-patentowych-do-europejskiego-urzedu-patentowego (Dostęp: 19.03.2024)
- Polski Fundusz Rozwoju (2024) Innowacyjność Polski Zestawienie, Dostępny w: https://pfr.pl/dam/jcr:9e8381e3-0d36-406a-b3d1-3fae44255703/PFR_Innowacje_202403-.pdf (Dostęp: Marzec 2024).
