BIP
Gospodarka o obiegu zamkniętym (ang. circular economy) jest koncepcją gospodarczą, w której produkty, materiały oraz surowce powinny pozostawać w gospodarce tak długo, jak jest to możliwe, a wytwarzanie odpadów powinno być jak najbardziej zminimalizowane. Idea ta uwzględnia wszystkie etapy cyklu życia produktu, zaczynając od jego projektowania, poprzez produkcję, konsumpcję, zbieranie odpadów, aż po ich zagospodarowanie.
Mówimy zatem o odejściu od gospodarki linearnej, opierającej się na zasadzie „weź – wyprodukuj – zużyj – wyrzuć”, w której odpady często traktowane są jako ostatni etap cyklu życia. W gospodarce o obiegu zamkniętym istotne jest to, żeby odpady – jeżeli już powstaną – były traktowane jako surowce wtórne. Temu mają służyć wszystkie działania poprzedzające powstanie odpadów. Koncepcja ta, realizowana np. w obszarze projektowania produktów ma na celu zwiększenie innowacyjności europejskich przedsiębiorców oraz podniesienie ich konkurencyjności w stosunku do podmiotów z innych części świata (1).
Aby sprostać wyzwaniu transformacji europejskiej gospodarki w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego oraz zwiększyć konkurencyjność i samowystarczalność surowcową krajów europejskich w 2015 roku Komisja Europejska przyjęła plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym. Kroki zaproponowane w planie działania, mają na celu wsparcie tworzenia gospodarki o obiegu zamkniętym na wszystkich etapach łańcucha wartości: od projektowania i produkcji, przez konsumpcję, naprawę i regenerację, po zagospodarowanie odpadów i uzyskiwanie surowców wtórnych. Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, ma zapewnić zrównoważony rozwój gospodarki europejskiej, przyczynić się do rozwoju przemysłu, a zarazem umożliwić skuteczniejszą ochronę światowych zasobów, tworzenie lokalnych miejsc pracy oraz uzyskanie przez państwa UE przewagi konkurencyjnej w świecie. Przykłady wprowadzonych dyrektyw dotyczących GOZ to m.in. pakiet dyrektyw odpadowych, obejmujący różne grupy odpadów, począwszy od odpadów z przemysłu wydobywczego, odpadów komunalnych i opakowaniowych, po zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz pojazdy wycofane z eksploatacji. W ramach wdrażania gospodarki o obiegu zamkniętym część tych uregulowań uległa w ostatnim czasie dalszemu zaostrzeniu, czego dowodem jest przyjęcie dyrektywy w sprawie ekoprojektu, dyrektywy regulującej kwestię emisji zanieczyszczeń z dużych instalacji przemysłowych, Europejskiej strategii na rzecz tworzyw sztucznych i
Gdy w styczniu 2017 r. ruszał projekt CircE, w Polsce nie obowiązywały jeszcze przepisy regulujące, bądź wskazujące rekomendacje do przejścia gospodarki w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego. 10 września 2019 r. Rada Ministrów zaakceptowała przygotowaną przez Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii ‘Mapę drogową GOZ’. Jest to
W marcu 2020 r. Komisja Europejska przyjęła nowy plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, który wpisuje się w Europejski Zielony Ład (z grudnia 2019 r.) – nowy europejski program działań na rzecz zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Nowy plan działania obejmujący środki dotyczące całego cyklu życia produktów ma na celu dostosowanie europejskiej gospodarki do zielonej przyszłości, wzmocnienie konkurencyjności przy jednoczesnym zadbaniu o środowisko i zapewnienie nowych praw konsumentom. Opierając się na pracach trwających od 2015 r., w nowym planie skoncentrowano się na projektowaniu i produkcji pod kątem GOZ, dla zapewnienia jak najdłuższego wykorzystywania raz użytych zasobów w unijnej gospodarce przede wszystkim w sektorze elektroniki i sprzętu ICT, baterii i pojazdów, opakowań, tworzyw sztucznych, ubrań, budownictwa i żywności (3).
- (1) B. Traczyk, J. Zuk. 2019. Gospodarka o obiegu zamkniętym. MKiŚ. https://www.gov.pl/web/klimat/goz (dostęp na 28.02.2023 r.)
- (2) M. Gwiazdowicz. 2019. Gospodarka o obiegu zamkniętym. INFOS nr 6 (259)
- (3) PE. 2015. Gospodarka o obiegu zamkniętym: definicja, znaczenie i korzyści (wideo).